Nur. Zapiski afgańskie

Samotna podróż po ziemi Afgańczyków. Dzieląc głód, sen, zmęczenie, modlitwy, zimno,  strach, łzy, szepty,  śmiech. Wędrowałam od granicy Iranu do Chin w śniegach Pamiru. Autobusem i taksówką. Na piechotę i ciężarówką. Konno, jakiem i osiołkiem.
Balch, Pandższir, Samangan, Herat, Kabul, Dżalalabad, Badachszan, Korytarz Wachański, Chost wa Firing – kluczyłam, by uniknąć bandytów, według zawiłej geografii bezpieczeństwa, znanej tylko mieszkańcom Afganistanu. Rozmawiając z Afgańczykami zaczęłam rozumieć, że wojna jest samożywnym mechanizmem obracającym miliardami,  gotowa płacić łapówki własnym wrogom. Nie chciałam poznawać Afganistanu  jako reporter w hełmie kewlarowym i przy kontyngencie wojskowym, i tak odnalazłam świat, który – od Eilly Maillart do Nicolasa Bouviera – Europejczycy kochali, a który, po kilkunastu latach wojennej obecności, wyrzekli się poznawać.
Kolebkę sufizmu i tolerancyjnego islamu.  Ziemię poetów, znienawidzoną przez talibów i zagrożoną naszą tezą o zderzeniu cywilizacji. Kraj nagi i mineralny, gdzie drzewo pokazuje się w pełni majestatu a ludziom nie starcza miejsca na pychę. Pustynie, gdzie wołanie “Bóg jest wielki” brzmi dosłowniej niż gdzie indziej. Ziemię wypaloną, o bezmiernych niebach i tak zalaną słońcem, że trzeba chronić się w półcieniach domów, świtów i zmierzchów, szukając światła w ciemności, by jego rysem dać kształt przedmiotom i błyskom spojrzenia. Kraj rozpaczliwy, gdzie kobieta jest gnębiona przez swój ród, a opium jest jedynym lekarstwem ubogich, ale w którym cudzoziemkę można gościć w meczecie a urzeczenie wędrowca zostanie pobłogosławione łzami. Państwo, gdzie uczniowie narażają życie w drodze do szkoły, a dzieci biednych przedmieści wstają o czwartej rano, by przytargać wodę na osłach. I też kraj niebywałego poczucia humoru, którego mieszkańcy  potrafią śmiać się z siebie w najczarniejszych chwilach, obdarzają  szacunkiem starszyznę i są świadomi, że jedyna możliwa przyszłość jest w szkole i w dzieciach, które jutro będą dorosłe.
Po świetlistym ogrodzie Afganistanu instynktownie chodziłam jego ścieżkami, znajdując zarzewia nadziei w najbardziej niespodzianych miejscach, na dnie najczarniejszej rozpaczy.

(…)

Miałam zbyt wiele wolności. Ile razy chciałam, by ktoś coś za mnie zdecydował, gdzieś poprowadził, odmówił mi czegoś, zakazał. Podróżując wzdłuż i wszerz Afganistanu zawsze otrzymywałam więcej niż dawałam, jakby Afgańczycy mieli na zbyciu duszę, w nadmiarze, na zapas, nieograniczone zapasy, wagony dusz. A przecież jeśli jestem dla kogoś siostrą znaczy, że ten ktoś jest moim bratem? Dziś po raz pierwszy od miesięcy popatrzyłam w lusterko. Zobaczyłam nieznane mi niebieskie spojrzenie, ichniejsze, dzikie i wesołe. Jak rozliczę się ze wspomnieniami? Myślisz, że je zgubiłaś, i że sobie leżą gdzieś na wysypisku, siekane, przerabiane na inną materię, by stać się humusem, złomem, a potem nagle odnajdujesz wszystkie, uważne i napięte, gotowe na ustawienie się w szyku, i już nie ważne w jakim języku najeżdżają sny, nie masz alibi, osadzają się w pamięci, opowieść wyłania się z piany chaosu – w zapiski, znaki, obecności. Język staje się domem, kodem, zasadą, zachowaniem, grą.  Fragment książki “Nur. Zapiski afgańskie”